We współczesnym futbolu bardzo duży nacisk kładzie się na procesy decyzyjne. W większości to właśnie dobrze podjęte decyzje i ich skutki decydują o zwycięstwie, a nie ilość przebiegniętych przez drużynę kilometrów. Jak więc wygląda proces decyzyjny u zawodnika prowadzący do podjęcia takiej, a nie innej czynności?

Jak widzimy na wykresie opracowanym przez profesora Memmerta, z podejmowaniem decyzji na boisku ściśle wiążą się dwa bardzo ważne pojęcia: taktyczna kreatywność i taktyczna inteligencja. Są to niezbędne do przejścia procesy, aby uzyskać rozwiązanie danej sytuacji problemowej na boisku. Wszystkie te działania dodatkowo spięte są pamięcią.

Co to jest taktyczna inteligencja i taktyczna kreatywność? Czy są to wymyślone na siłę dwa pojęcia, które opisują dokładnie takie same działania? Czy są jednak zupełnie różne, a może bardzo podobne do siebie?

Odpowiedzią na te pytania jest związane bezpośrednio z tymi pojęciami taktyczne myślenie. Każdy piłkarz może postrzegać problem na boisku na dwa sposoby – rozbieżny i zbieżny. Znaczy to tyle, że jego uwaga skierowana może być na szerszej sytuacji (np. ustawienie kolegów z drużyny i przeciwników), lub na węższym polu (np. ustawienie piłkarza przede mną, którego chcę minąć). I właśnie tym różni się od siebie kreatywność i inteligencja boiskowa:

Kreatywność taktyczna wiąże się z przeglądem jak największego pola i postrzeganiem ogólnej sytuacji. Pozwala na wymyślenie jak największej liczby możliwych, zaskakujących rozwiązań danej sytuacji. Inteligencja taktyczna zaś każe skupić się na wąskim odcinku pola gry, zredukować ilość rozwiązań i wybrać najlepsze wyjście dla zaistniałego problemu.

Pierwszy schemat wyraźnie pokazuje, że oba te działania są nierozłączne i muszą wystąpić jedno po drugim, aby proces decyzyjny był skuteczny. Drugi zaś świadczy o tym, że są to pojęcia zupełnie odmienne. W związku z tym, główny problem leży moim zdaniem w nauczeniu zawodników dostrzegania zarówno całego kontekstu zdarzeń na boisku, jak i umiejętności odcięcia się od niepotrzebnych informacji i skupienia uwagi na najbliższym otoczeniu.

Trafność podjętej decyzji zależy bowiem od tych dwóch kontekstów – szerokiego i wąskiego. Jeżeli zawodnik z piłką minie przeciwnika przed sobą (bo zobaczył jego złe ustawienie), a następnie „nadzieje się” na dwóch rywali stojących za nim i straci piłkę, to choć jego myślenie zbieżne zadziałało prawidłowo nie można powiedzieć, że podjął dobrą decyzję. Sytuacja może być równie dobrze odwrotna i to brak zbieżnego myślenia spowoduje stratę piłki nawet przy najbardziej zaskakujących opcjach podania prostopadłego. Niezbędna dlatego jest praca nad dwoma tymi aspektami. Należy dążyć do tego, aby postrzeganie przebiegało jak najszybciej.  Zawodnik powinien przechodzić niemal w mgnieniu oka do myślenia zbieżnego, ponieważ to ono prowadzi do podjęcia tej jednej, „trafnej” decyzji, nie zapominając jednak, że tylko odpowiednia ilość opracowanych nieszablonowych rozwiązań zwiększa prawdopodobieństwo sukcesu.

Na koniec chciałam jeszcze podzielić się porównaniem jak wygląda percepcja u nowicjuszy, a jak u mistrzów. Myślę, że obrazek mówi sam za siebie.

Wszystkie materiały zanotowałam podczas konferencji „Tu zaczyna się Futbol” podczas wykładów i warsztatów prowadzonych przez prof. Daniela Memmerta. Prezentowane przez niego treści możecie pobrać w zakładce >>> Materiały szkoleniowe <<<.